Шоҳ Абдӣ
«Наҷот»
Бо гузашти беш аз ду сол аз офоти табиӣ дар шаҳри Кӯлоб мушкилии мардуми маҳаллаи Чармгарони Поён, маҳалле аз шаҳри Кӯлоб, ки манозили масокинаш бинобари омадани сел дар моҳи майи соли 2010 тахриб шуда буданд, то ҳанӯз боқист. Агарчанд баъди офоти селфароӣ барои зарардидаҳо дар шаҳри Кӯлоб 615 хона қомат афрохт, аммо то кунун ҳам иддаи зиёди ин мардум натавонистаанд ниёзи иҷтимоии худро бароварда созанд.
Агар манзилҳои бархе аз масокин бар пояи як сели мудҳиш тахриб шуданд, манозили қисмати дигарро ҳукумати шаҳр бинобар васеъ кардани сангоби маҳалла мавсум ба Тебалай ҳудуди 30 метр тахриб намудааст. Ин иқдом ишколи масокинро дучанд карда ва эшон иддао доранд, ки бар ивази вайрон кардани хонаҳояшон онҳоро ба манзили зист таъмин намоянд. Фахриддин Шукуров, сокини маҳаллаи Чармгарони Поён, манзили рақами 404 мегӯяд, сели 2010 манзилашро ба қадре тахриб намуда, аммо илова бар ин, бар мабнои васеъ намудани сойи Тебалай ҳукумати шаҳр 10 утоқи манзили мавсуфро вайрон кардааст ва масъулин бар ивази хонаҳояш ӯро як хонаи панҷҳуҷрагӣ додаанд. Ин ҳам дар ҳолест, ки Ф. Шукуров мегӯяд, «ваъда доданд, ки як манзили дигар ба мо медиҳанд, аммо фиребамон карданд.»
Хонаи истиқоматии Фахриддин Шукуров дар мавзеъе қарор дорад, ки аз ду ҷониби он оброҳа аст. Яке сойи Тебалай ва дигар он ки канале низ ҳаммарз бо манзили ӯст. Ба ин хотир, ба гуфтаи ӯ, агарчи ҳудуди 30 метр аз замини ӯ гирифта шуду манзилаш тахриб, бояд 10 метри дигарро ба хотири васеъ намудани тарафи рости хонааш озод намояд. Агар чунин як амал сурат бигирад, ин сокини Чармгарони Поёнро зарур мешавад, бинои боқимондаи хонаашро низ яксон ба хок кунад.
Мағзумбӣ Аҳророва, зани дигаре аз масокини Чармгарони Поёнро низ мушкилии сокини аввалӣ домангир аст. Ӯ мегӯяд, манзилашон 10 ҳуҷра дошт, ки масъулин гуфтаанд, бояд ҳамаи ҳуҷраҳо вайрон карда шаванд. Ба гуфтаи хонум Аҳророва, бар ивази ин ҳама ба хонаводаи эшон додани як хонаи панҷҳуҷрагиро салоҳ донистаанд. Ин ҳам дар ҳолест, ки ӯ мегӯяд: «Дар як хона шаш оила зиндагӣ мекунем. Чун амр доданд, ки хонаҳо вайрон карда шаванд, гуфтем, бар ивазашон хонаамон диҳанд, гуфтанд, медиҳем, аммо… Афроде ҳастанд, ки се –чор хона гирифтаанд, аммо барои мо танҳо якто додаанд.»
Қобили қайд аст, ки ахиран, теъдоди зиёде аз сокинони маҳаллаи Чармгарони Поён моҳи сентябри соли 2011 ба унвони Президенти кишвар, додситони кул ва ваколатдори ҳуқуқи инсон як муроҷиати дастаҷамъие ҳам ироа доштанд. Прокуратураи вилояти Хатлон 28 октябри соли 2011 бо тасдиқи воқеияти муроҷиати эшон ҷавоб додааст, ки «… зиёда аз 80 хонаҳои истиқоматӣ, аз ҷумла 8 адад манзилҳои истиқоматӣ аз кӯчаи Чармгари Поён-1, 43 адад аз кӯчаи Чармгари Поён-2, 2 адад дар кӯчаи Чармгари Поён-3, 9 адад дар кӯчаи Суғдиён, 2 адад дар кӯчаи Нонбойи Поён, 2 адад дар кӯчаи Абдушукурова, 1-ададӣ дар кӯчаҳои Н. Ҳувайдуллоев ва Ҳисориён, 3 адад дар ҷамоати Зиракӣ ва 2-ададӣ дар ҷамоатҳои Зарбдору Даҳана ва ғайра дар маҳал аз назар гузаронида шуда, муайян карда шудааст, ки аз 80 хонаҳои истиқоматии азназаргузаронида 62 хонаи истиқоматӣ ҳангоми селфароӣ зарар дидааст, ки алҳол дар он зиндагӣ намудан барои ҳаёт хатарнок буда, ба 18 адади дигар бошад, қисман зарар расонида шудааст.»
Холбӣ Одинаева, узви яке аз оилаҳое ҳаст, ки бо кулли оилааш дар як манзили мавриди назари прокуратура зиндагӣ менамояд. Ба гуфтаи ӯ, қабл аз омадани сел эшон дар манзиле ки кунун ӯ мезияд, 5 оила зиндагӣ мекарданд, аммо чун ба онҳо як хонаи панҷҳуҷрагӣ додаанд, қисмате аз оила ба он ҷо кӯч бастааст ва ӯ ва келинаш дар хонаҳои қаблӣ, ки бар мабнои васеъ кардани ҳудуди 30 метр аз сойи Тебалай 3 ҳуҷраи он хароб шудааст, ба сар мебаранд. Ин зан иллати бозмонданашро дар манзили қаблияш дар он медонад, ки хонаи эшон бар асоси як ҳуҷҷат бино ёфтааст ва бад-ин хотир онҳоро як панҷҳуҷрагӣ додаанду халос.
Ин ҳам дар ҳолест, ки ба навиштаи прокурори вилояти Хатлон С. Нуров, «аз ҷониби сардорони комиссияи корӣ оид ба манзили истиқоматии шаҳрвандони шаҳри Кӯлоб, ки бо қарори Ситоди ҷумҳуриявӣ оиди рафъи офатҳои табиӣ дар вилояти Хатлон, №28 аз 12 ноябри соли 2010 таъсис дода шудааст, дар маҳаллаҳои Чармгари Поён-2, Нонбойи Поён, Чармгари Поён-1, Абдушукурова, Н. Ҳувайдуллоев, Ҳисориён, Чармгари Поён-3 ва ҷамоатҳои деҳоти Зиракӣ, Зарбдор, Даҳана манзилҳои истиқоматии шаҳрвандонро аз назар гузаронида, ҳамчун шахсони мансабдор бар хилофи талаботи қарори ситоди ҷумҳуриявӣ оид ба рафъи оқибатҳои офати табиӣ таҳти №28 аз 12 ноябри соли 2010 амал намуда, ҳангоми пешниҳод кардани хулосаи комиссияи корӣ оид ба манзили истиқоматии сокинони маҳаллаҳои зикргардидаи шаҳри Кӯлоб, ки бар асари офати табиӣ манзилҳои истиқоматиашон зарар дида буданд, ба қонунвайронкуниҳо роҳ дода, манзилҳои истиқоматии бархе аз сокинони маҳаллаҳои зикргардида ҳамчун дар ҳолати хуб қарордоштаю танҳо иншоотҳои ёрирасони онҳоро қисман зарардида нишон додаанд. Дар натиҷа, як қисми сокинони маҳаллаҳои номбурда аз гирифтани манзили истиқоматии навбунёдшуда маҳрум гардида, то ба ҳол дар манзилҳои зарардида, ки хатарнок мебошанд, зиндагонӣ доранд.»
Саид Шарипов, сокини маҳаллаи Чармгарони Поён, хонаи 437, иштирокчии ҷанги Афғонистон ва ё ба ибораи дигар интернатсионалист яке аз дигар имтиёзмандонест, ки талаботашро натавонистаанд қонеъ созанд. Яъне ӯ низ мебоист бо хона таъмин гардад, аммо хонаҳои истиқоматии қаблияшро тармим намуда, то ҳол ҳамон ҷо ба сар мебарад. Ба қавли ӯ, зимни санҷиши хонаҳои зарардида ҷонишини раиси вилояти Хатлон Абдураҳмонов, раиси шаҳри Кӯлоб омада, хонаи ӯро дидаанд.
«Гуфтанд, ки воқеан, манзилат зарар дидааст, мо Шуморо бо манзили нави истиқоматӣ таъмин менамоем, ба шарте ки манзили қаблиятонро тарк кунед. Ман гуфтам, ки ин гуна шарт бароям фоидае надорад, зеро хонаҳое ки барои мо медиҳанд, барои мо басанда нест. Бинобар ин эшонро пурсидам: намешавад, ки яке аз писаронамро оиладор намуда, ҳамин ҷо маскун кунаму худамон равем? Гуфтанд, ки «мебинем», аммо…», меафзояд Саид Шарипов.
Ба қавли С. Шарипов, як маротибаи дигар назди раиси шаҳри Кӯлоб рафтааст. Раиси шаҳр Ҳамид Абдуллоев ӯро гуфтааст, аз ҳисоби он ки мардум хонаҳояшонро месупоранд, як хона ва инчунин қитъаи замини наздиҳавлигияш медиҳанд. ӯ меафзояд, «агар чунин мекарданд, ман даъвои дигаре надоштам, аммо то ҳол ин мушкилӣ ҳалли худро наёфтааст. Ин ҳам дар ҳолест, ки дар баъзе оилаҳо як пиразани бешавҳар бо писараш зиндагӣ мекунаду ду оилааш ҳисоб карданд, вале ҳоли мо ҳамонест, ки буд».
Гуфтаҳои С. Шарипов дар ҳолеанд, ки дар ҷавоби прокуратураи вилояти Хатлон омадааст: «…Инчунин Раҳимов Назришо дар вазифаи мудири бахши манзил ва тақсимоти хонаҳои мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Кӯлоб кор карда истода, дар давоми фаъолияти кориаш соли 2010 ва 2011 муроҷиатҳои шаҳрвандони Ҷумъахони А., Шарипов С., Нурмадов О., Ширинов Р. ва дигарон, ки манзилҳои истиқоматиашон бар асари офати табиии рӯзҳои 6-7 майи соли 2010 зарар дида буданд ва барои гирифтани манзили истиқоматӣ ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Кӯлоб муроҷиат намудаанд, сари вақт мавриди баррасӣ қарор надода, то ба ҳол ба муаллифони ариза ҷавоби хаттӣ ирсол накарда, талаботҳои пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муроҷиатҳои шаҳрвандон»-ро дағалона вайрон намуда, ҷиноят ба муқобили ҳуқуқу озодиҳои конститутсионии инсон ва шаҳрвандро содир намудааст».
(Идома дорад)
