Муҳиддин Асозода
Аҳёнан дар матбуоти даврӣ муалифони имрӯза ибораи ҷадидеро аз қабили «Ҳувияти миллӣ», дар матолиби хеш истифода мекунанд, ки дар шароити феъли месазад гуфт басо ба маврид ҳатто айни муддаост. Дар ҷаҳон нест қавму миилате, ки дорои урфу одат ва анъанаҳои миллии хеш набошад. Чӣ дар пӯшиши сару либос ва ё чӣ дар ҷашнвораву соири суннатҳо ҳар як миллат вижагии хешро дорост, ки он одоту русум барояш сарфи назар аз пайравии кадом дину оин будан барояш азиз аст. Ба унвони мисол ҷашни иди наврӯз ба дини мубини ислом ҳеҷ рабте надорад, вале чунончи мо шоҳидем, ҳамасола онро саросари кишвар бо омодагӣ ва шукӯҳи хосе ҷашн мегиранд. Чун ин ҷашн сирфан миллӣ буда аз қадим тоҷикон дар айёми наврӯз чорабиниҳоеро созмон медоданд, ки ин ҷо мақсуди аслии мо сайри таърихии он нест. Ва ё маросими тӯи арӯсӣ низ вобаста ба минтақаҳои гуногун бо урфу одатҳои муйян баргузор мегардад, ки марбут ба худи он қавму маҳалҳост.
Манзури банда ин ҷо тақлиди кӯр-кӯронаи қишре аз ҷомеъаи шабоби имрӯзаи мост, ки воқеъан ҳар фардеро, ки чунончи зикр гардид, андешаи ҳувият ва ё ғурури миллӣ дар сар аст, ин пайравӣ ба ҷашни бегона нигаронкунанда мебошад. Чун тақлидашон на ба суннатҳои миллӣ мувофиқ аст ва на ба мазҳабӣ.
Рӯзҳои ахир дар кӯчаву хиёбонҳои пойтахт овезае таҳти унвони «Рӯзи ошиқон» бо тасвири рамзи ошиқона ба назар мерасад, ки ҳайрати касро меафзояд. Бадоҳатан мисрае аз Саъдии бузургвор пеши назар ҷилвагар мешавад:
«Ин раҳ, ки ту меравӣ ба Туркистон аст…»
Торихчаи рӯзи ошиқон
Гуфтан ба маврид аст, ки дар бораи пайдоиши рӯзи Валентин қиссаҳои бофтаву сохтаи мухталифе вуҷуд дорад, ки эҳтиёҷ ба зикри якояки онро надорем. Танҳо метавонем иктифо ба он намоем, ки ин ҷашн дар замони пеш аз милоди Масеҳ вуҷуд дошт. Империяи Рум идомаи насли инсонро ҷашн мегирифт. Ва ё ба қавли дигар дар қарнҳои 3-уми баъд аз милод императори Рум Клавдий издивоҷро махсус барои сарбозон мамнуъ эълон кард. Зеро ба қавли ӯ, сарбоз мебоист танҳо сарбоз бошаду бас. Чун падар будан биноба андешаи ботили ӯ касро тарсу ва аз майдони набард дур мекунад. Вале ровиёни қисса чунин мегӯянд: дар ҳамин ҳол роҳибе ба номи Валентин ақди ҷавонони ошиқро пиҳонӣ доир менамуд. Чун аз ин сир император огоҳ мешавад Валентинро маҳкум ба қатл мекунад. Ба ҳамин минвол рӯзи Валентин ҳамчун рӯзи ошиқон боқӣ мемонад.
Қобили зикр аст, ки бидуни баргузории чунин ҷашнвора, ки аз ҷӯи касифи фасод ва беҳаёӣ обёрӣ мешавад, ҳамарӯза дар ҷомеъае, ки ба сар мебарем, барои касони ба балоғат расида бидуни ҳеҷ гуна мамониъат рӯзи Валентин аст. Танҳо инро як навъ равған рехтан дар оташ метавон талаққӣ кард.
Тақлид аз дидгоҳи Мавлоно
Яке аз сӯфиён аз роҳе дуру дароз ба хонақоҳе расид. Ва бедиранг хари худро ба тавила бурд ва дар охуре баст. Ва
миқдоре обу алаф ба он забонбаста дод ва худ назди дигар суфиён рафт. Суфиён, ки гурусна ва фақир буданд, тасмим гирфтанд, ки хари ӯро бифурӯшанд ва аз баҳои он маҷлисе биороянд ва шикаме аз ғизо сер кунанд.
Хар фурӯхта шуд ва маҷлис ороста. Таъомҳои лазиз хурда шуд ва валвалаву ғавғое ба роҳ афтод ва аз шиддати пойкӯбӣ ва рақсу самоъи онон дуду гард ҳама фазоро гирифта буд. Суфии мусофир низ бехабар аз ҳама ҷо яксара мағлуби ин ҳама шодию тараб, дастафшону пойкӯбон ба ҳалқаи самоъкунандагон пайваст. Пас аз муддате рафта-рафта самоъ ба поёни худ наздик мешуд, ки яке аз суфиён қитъаи оҳангеро бо зарбе сангин хонд: «Хар бирафту хар бирафту хар бирафт»
Суфиён низ ҳамон зарбро дастаҷамъӣ шуруъ ба хондан карданд. Суфии мусофир аз ҳама ҷо бехабар бо ҷамъ ҳамроҳӣ кард ва он шеърро бо шӯру ҳаяҷоне бештар аз ҷону дил хонд. Саранҷом маҷлис тамом шуд ва бомдодон ҳар як аз суфиён видоъкунон ба роҳе рафт. Суфии мусофир барои идомаи сафар ба тавила сар кашид, то бору бандашро рӯи хар биниҳад ва роҳсипор шавад. Вале бо камоли таассуф харе дар тавила надид. Аз сари содалавҳӣ ва хушхаёлӣ бо худ гуфт: ҳатман ходими хонақоҳ он забонбастаро барои сероб кардан ба чашмае бурдааст. Вақте ходим омад ва дид аз хар хабаре нест, бо нигаронӣ ба ӯ гуфт: пас хар кӯ?! Ходим бо нигоҳе ҳамчун нигоҳ кардани оқил ба аблаҳе ба ӯ гуфт: кадом хар?
Суфӣ гуфт: ҳамон харе, ки дишаб ба ту супурда будам!
Ходим гуфт: валлоҳ, биллоҳ, вақте мутаваҷҷеҳ шудам, ки риндони хонақоҳ мехоҳанд, харатро махфиёна бифурӯшанд, чанд бор омадам, дохили маҷлис ва зери гӯш ба ту хабар додам. Вале медидам, ки ту низ машғулӣ ва қавитару
шӯрангезтар аз ҳама ҳозирин мехонӣ: хар бирафту, хар бирафту….! Ту ғафлат кардӣ, ман чӣ гуноҳе дорам?
Вақте суфӣ ин ҷараёнро мешунид, ба забони тақлиди худ пай мебарад ва бо оҳу ҳасрат мегӯяд:
Мар маро тақлидашон барбод бод,
Ки дусад лаънат бар ин тақлид бод.
Имон, ки беҳтарин ҳадя ва неъмати илоҳист, бандаро лозим аст, то дар ҳифозаташ ба миқдори як чашм задан саҳлангорӣ накунад. Вагарна гоҳҳо тақлидҳои кӯр-кӯрона имонро аз банда салб менамоянд. Ва аз фитнаҳои асри ҳозир, ки як фита ҳазор фитна дар канор дорад, барҳазар бояд буд. Чуночи Аллома Иқбол мефармояд:
Ҷавононро бадомӯзаст ин аср,
Шаби Иблисро рӯзаст ин аср.
Ба домонаш мисоли шӯъла печем,
Ки бенурасту бесӯзаст ин аср.
