Алиакбари Ҳаётзода
Донишҷӯи Донишкадаи давлатии санъат ба номи М. Турсунзода
Имрӯз ҳаёти одамонро бе китоб тасаввур кардан ғайри имкон аст. Зеро инсоният онро ба дасти худ меофарад ва боз худ истифода мекунад. Тавре маълум аст, китоб як рукни асосии донишҳо ва сарчашмаи иттилоот ба шумор меравад.
Аҳамияти китоб ва китобхона
Камина дар ягон ҷо во нахӯрдам, ки ягон нафар нисбати китоб бе эҳтиромӣ зоҳир карда бошад. Китоб дустии бебаҳои инсоният ба ҳисоб меравад, ки миннат намекунад ва аз дусти инсонӣ худ ягон чизи дигареро талаб намекунад, ба ғайр аз зебо нигоҳ доштани худ.
Китоб аст, ки инсонҳо соҳиби обрӯ, молу мулк, зану фарзанд, шинохтани шахсияти худ ва ҳатто шинохтани Худои оламин ва биҳиштро ба мо дусти ҳамҷавор меомӯзонад.
Як мақолест аз гузаштагонамон, ки «Аниси кунҷи танҳои китоб ва онро фурӯғи субҳи доноӣ» ба қалам додаанд. Маҳз инсонҳо таввасути китоб ба ихтироъи техникаву технологияи муосир муваффақ шудаанд.
20-марти соли 2012, китобхонаи калонтарини Тоҷикистон бо номи «Китобхонаи миллӣ» мавриди истифодаи шаҳрвандон қарор гирифт. Дар ҷомеи имрӯзаи мо як суол бидуни посух дар сайру гашт аст, «Бо зуҳур намудани китобхонаҳои электронӣ китобхонаҳои сунатӣ аз байн меравад?» Дуруст аст, ки асри 21-ро асри иттилоот ва техникаву технология номгузорӣ карданд. Воқеан вақте ягон техникаи муосир ихтироъ мегардад, ҷои якеро мегирад ва барои пешрафти кори инсоният фақат ва фақат осониро ваъда медиҳад, на чизи дигареро.
Албатта, байни китобхонаи электронӣ ва китобхонаи сунаттӣ қариб фарқе нест. Масалан китобхонаи электронӣ фақат сару кор дорад бо техникаву технологияи муосири ҳозиразамон ва китобҳои электронӣ, аммо китобхонаи сунаттӣ бошад, барои ҳама маълумаст ва фикр мекунам, ки ҳоҷат ба таъриф кардани он нест. Дар ин росто танҳо шакли кор дигар мешавад ва китобхона ҳамон китобхонаест, ки мо онро аз аззал то имрӯз бо ин ном мешиносему ҳамчун сарчашмаи иттилоот истифода мебарем.
Нисбати мавзӯи мақола мехостам як чанд бартарияти китобхонаҳои электронӣ ва суннатиро дар ин манзара иброз намоям, ки ба манфиат хоҳад буд.
Китобхонаи электронӣ
Ин китобхона пурра бо тамоми технологияи ҳозиразамон муҷҷаҳаз гардонида шуда, аз қабили компютерҳо, камераҳои назоратӣ, лифтҳо зебои калон бо ороиши оинаҳо, кондисанерҳо, китобҳои электронӣ (дискҳои овозӣ ва видиоӣ), осорхона, роҳаткурсиҳо, ҷевонҳое, ки барои либос овезонкунӣ ва ғайра. Инчунин дар китобхона шабакаи ҷаҳонии интернет мавриди истифодаи хонандаи худ қарор дорад.
Дар Китобхонаи миллӣ толоре мавҷуд аст бо номи «толори электронӣ», ки дар ин толор ҳамагӣ 169 компутарҳо муҷҷаҳаз гардонида шудааст, ки ҳамаи хонандагон аз он беягон мушкилӣ истифода мебаранд.
Бартарии китобхонаи электронӣ дар он аст, ки бо доштани сомонаи махсуси худ метавонад ба тамоми хонандаҳои ватаниву хориҷӣ хизмат расонад. Яъне, китобхона ба воситаи сомонаи худ метавонад, ки ҳар як хонандае дар кадом лаҳазае, ки набошад, метавонад фонди китобхонаро истифода барад. Масалан, хонанда дар соати 12-и шаб ё умуман дар кадом фурсати муносиб метавонад ба воситаи компютер хоҳад китобҳоро истифода меберад ё барои худ нусхабардорӣ мекунад.
Ногуфта намонад, ки дар китобхонаи электронӣ на танҳо иттилоотро аз китоб, балки аз иттилоотҳои хабариву таблиғотӣ, ки дар сартосари ҷаҳон ба вуқӯъ мепайвандад, дастраси ҳаводорони худ гардонад.
Китобхонаи сунаттӣ ва Синои бузург
Ин китобхона чуноне барои ҳамаи мову шумо маълум аст, аз вақте ки инсон худро шинохт ва барои беҳтар гардидани зиндагии шоистаи хеш тамоми қувваву нерӯи худро сарф кард, то ба нақшаи асосии худ бирасад. Дар асл он чизеро мехост, ки роҳи мушкилоти ӯро ҳал мекунад, ин ихтироъи китоб буд.
Оҳиста-оҳиста ба ин чизи ноёфтании дунёӣ низ мушарраф шуд ва инро яке аз дастовардҳои асоситарини худ шумурд. То инкишоф ёфтани зиндагии ҳаррӯзаи инсон воқеаҳои наву ҷолиб сар мезад, ки ҳамаи ин воқеаҳо нотакрор китобат шудаанд ва дар арсаи таърих ҳамчун соҳаи алоҳида ҷомеа мавриди омӯзиш қарор гирифт.
Китобхонаи суннатии тоҷикон 1100 – сол муқаддам вуҷуд дошт, ки Синои бузург онро дар китобҳои худ тасвир кардааст. Аз забони Абӯалӣ ибни Сино, ки баъди муолиҷа намудани шоҳ, ки ӯро хост аз ҳамаи он ганҷинаҳои тиллоӣ худ сарфароз гардонад, вале Сино ба ин розӣ намешавад. Ӯ аз шоҳ дархост мекунад, ки ӯро иҷозати истифода бурдан аз фонди китбхонаи дарбор бидиҳад.
Ин абармард ва донишманди тоҷик мегӯяд: «Вақте ки вуруди китобхона шудам, дар ҳайрат мондам, ки китобҳое дар он ҷо маҳфуз буданд, аз касе нашунида ва надида будам. Хубии китобхона дар он зоҳир мешуд, ки ҳамаи адабиётҳо дар сандуқҳои махсус ва аз рӯи соҳаҳо ҷо ба ҷо гузошта шудаанд.»
Аллакай, ин саргузашти Сино шаҳодат аз он аст, ки мо 11 аср пеш ҳам китобхона доштем ва то имрӯз ин иқдоми хуби гузаштагонамонро идома додаистодаем.
Ҳар як инсони бофарҳангу соҳиби ин Ватан бояд худро вазифадор кунад, ки барои пешрафти фарҳанги худ обрӯю эътибори халқу миллат маҳз ба китобҳои тозанашру баландмазмун рӯ биорад. Бо умеди зиндагии шоиста.
