Аз баҳсе, ки дар пасманзари роҳпаймоҳии дирӯзаи ҷонибдорони доктор Абдуллоҳ дар шабакаи телевизионии «Тулуъ»-и Афғонистон бо ширкати намояндаҳои ситоди интихоботии А. Абдуллоҳ ва КМИ, инчунин коршиноси мустақил рӯзи 28-уми июн сурат гирифт, бармеояд раванди ҳамкории ситоди интихоботии яке аз номзадҳо ба мақоми президентӣ бо КМИ куллан вуҷуд надорад. Чаро?
Чунки КМИ обрӯ ва ҳайсияти худро ҳамчун як ниҳоди бо салоҳият ва тасмимгирандаи мустақил кайҳо аз даст додааст. Вақте ба суоли мустақими намояндаи ситоди интихоботии доктор Абдуллоҳ, яке аз намояндагони КМИ посухи дақиқ дода наметавонад ва инро мардум аз тариқи шабаи телевизионӣ шоҳид мегарданд, инчунин коршиноси мустақил дар раванди феълии мавҷуд миёни КМИ ва ситоди интихоботии доктор Абдуллоҳ роҳи ҳалро намебинад, оқибати эълони натиҷагирии аввалия дар чанд рӯзи баъд аз ҷониби КМИ хушунатбор метавонад бошад.
Ҳоло чӣ роҳи ҳаллеро дида мукин аст дар ин маврид ва оё чунин роҳе вуҷуд дорад ё хайр?
Бале, вуҷуд дорад, агар дар воқеъ, интихоботро ҳамаи ҷонибҳои ширкаткунанда дар он рушди миллӣ бидонанд ва ба манофеи кишвардорӣ авлавият қоил бошанд, на ҳифзи курсӣ ба хотири бақои манофеи гурӯҳи хос дар низоми давлатдориро, мисли оне ки дар Тоҷикистони мо ба таври муассир шакл гирифтааст.
Фикр накунам, ки воқеъиятҳои Тоҷикистон ва дигаре аз кишварҳои мисли онро дӯстони мо дар Афғонистон таҷриба карданӣ бошанд. Ин масъала имкон надорад, чун дар Афғонистон ҳатто карочикаше дар раъйяш мустақил асту ҳеҷ ҷонибе ӯро ба манфиати худ истифода карда наметавонад. Далел овардани он ки тақаллуби интихоботӣ дар тамоми кишварҳо сурат мегирад, ба афкору воқеъияти Афғонистон кадом таъсире надорад.
Тавре дӯстони афғонистонӣ мегӯянд, вақте тааҳҳуд дар бораи эътирофи натоиҷи интихоботро аз сӯйи номзадҳо ба мақоми президентӣ ба механизми тақаллубии натиҷагириҳои он баробар медонанд, инро мардум қабул карда наметавонад. Миёни натиҷагирӣ ва хилофкориҳои интихоботӣ аз сӯйи КМИ бояд фарқ гузошт. Тақаллубҳои ҷузъӣ дар ину он минтақа ҳатман ҷой дошта метавонанд, вале вақте мақоми аршади ниҳоди мустақили интихоботиро бо даст доштанаш дар тақаллуби мустақим боздошт мекунанд, масъала ранги дигар мегирад. Дар ҳоле ки масъулини КМИ ҳам қабл аз баргузории интихобот қасам ёд мекунанд, ки ба раъйи мардум хиёнатро раво намебинанд.
Ҳоло баҳси эътироф доштану надоштани натиҷагирии интихобот аз сӯи КМИ ва ситоди интихобоии доктор соҳиб, Абдуллоҳ ба ҷое расидааст, ки ҷуз худи ду номзад ба мақоми президентӣ: Абдуллоҳ ва Аҳмадзай дигар ҷонибе онро ҳал карда наметавонад. Агар онҳо ҳамчун давлатмард рӯ ба рӯ бинишинанд ва ҷузъиёти масъаларо миёни ҳам баҳсу баррасӣ намуда, барои бақои суботи кишвар ва дурнамои низоми давлатдории Афғонистон сари мақсад биёянд ва интихоботи феълиро ниҳояти давлатдорӣ надонанд, мушкилот аз байн меравад. Илло роҳи дигар наметавонад муассир бошад, ҳатто тасмимгириии ҷаноби Карзай ба ҳайси президети амалкунанда ҳам.
Тавофуқи дигаре бо назардошти Қонуни Асосии ин кишвар қабули натиҷаи интихобот барои 6 моҳ буда метавонад ва баъди ин марҳала доир намудани интихоботи нав бо ширкати номзадҳои ҷадид он ҳам зери назорати СММ.
Ҳикматуллоҳ Сайфуллоҳзода
